در بارۀ «فراموش‌کاری»

چاپ

ویرایش: اسماعیل درمان

مدیر وبسایت روان آنلاین

اگر معمولا کلیدهای‌تان را گم می‌کنید، به این دلیل است که مغزتان تنظیم نیست. برای بسیاری از ما پیش آمده است که نمی‌توانیم کلیدهای‌مان را پیدا کنیم. به گفته محققان زمانی‌‌که شما در حالتی از عصبانیت و بی‌حوصلگی مشغول جستجو هستید، بدون آن‌که بفهمید، کلیدها را برمی‌دارید و جابجا می‌کنید. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟

دلیل این مساله می‌تواند این باشد که سیستم‌های مغزی درگیر در این کار با سرعت‌های مختلفی عمل می‌کنند، و سیستم‌های که مسوولیت قوۀ ادراک را بر عهده دارند نمی‌توانند خود را با آن‌ها همگام کنند.

به گزارش نیوسانتیست، گریدن سولمان و همکارانش از دانشگاه «واترلو» در کانادا، تحقیقی را در این خصوص ترتیب دادند. برای درک نحوۀ جستجوی ما، گروه سولمان یک تمرین کامپیوتری ساده را خلق کردند که شامل جستجو کردن در میان انبوهی از شکل‌های رنگه بر روی صفحه کامپیوتر بود. دواطلبان شرکت‌کننده باید در میان این توده، یک شکل خاص را در سریع‌ترین زمان ممکن پیدا می‌کردند، و هم‌زمان کامپیوتر کارهای آن‌ها را زیر نظر داشت. سولمان می‌گوید: «بین 10 تا 20 درصد مواقع، داوطلبان جسم را گم می‌کردند، ولواینکه آن را برداشته بودند. از نظر ما این میزان به طرز قابل ملاحظه‌ای زیاد است».

برای یافتن دلیل این مساله، گروه تحقیقاتی چند آزمایش دیگر را نیز ترتیب داد. برای بررسی اینکه آیا داوطلبان صرفاً هدفِ شان را فراموش می‌کنند، آن‌ها به یک گروه جدید از داوطلبان قبل از انجام این تمرین، فهرستی از اشیاء را دادند تا به خاطر بسپارند. قرار بر این بود تا این فهرست را بعداً به یاد بیاورند.

هدف از این آزمایش این بود که ظرفیت حافظه هر داوطلب را پُر کنند، بنابراین آن‌ها قادر نبودند که هیچ اطلاعات دیگری را در حافظۀ کوتاه مدت خود نگهداری کنند. اگرچه انتظار می‌رفت که این کار اثری منفی بر عملکرد جستجوی افراد داشته باشد، اطلاعات اضافه تفاوتی را در فیصدیِ اشتباهات دواطلبان به وجود نیاورد.

برای بررسیِ توجه کردن کافی دواطلبان به اشیایی که جابجا کرده‌اند، گروه سولمان آزمایش دیگری را طراحی کرد که شامل انبوهی از کارت‌ها بود که با اشکال خاصی علامت‌گذاری شده بودند. این علائم تنها زمانی‌که کارت جابجا می‌شد قابل مشاهده بود. به گفته سولمان، آن‌ها مجدداً با شگفتی تمام دریافتند که میزان خطاها باز هم تفاوتی نمی‌کند.

در نهایت، گروه تحقیقاتی به تحلیل حرکات مَوسِ شرکت‌کنندگان در زمان انجام عملیات جستجو پرداخت. آن‌ها کشف کردند که سرعت حرکت داوطلبان پس از اینکه آن‌ها هدفشان را جابجا و گم می‌کنند کاهش می‌یابد.

گروه سولمان نتیجه گرفتند که سرعت سیستمی در مغز که مسوول انجام حرکت است، برای سیستم بینایی بیش از اندازه سریع است تا آن را دنبال کند. زمانی‌که شما برای پیدا کردن کلیدهای‌تان مشغول زیر و رو کردن یک خانۀ بهم ریخته هستید، ممکن است به سیستم بینایی خود زمان کافی ندهید تا ماهیت اجسام را بررسی کنند. سولمان فکر می‌کند از آن‌جایی که زمان می‌تواند ارزشمند باشد، ما تصور می‌کنیم که قربانی کردن «دقت» به نفع «سرعت» می‌تواند در مجموع مفید باشد.

کُند شدن حرکات مَوس نشان می‌دهد که در یک مرحله داوطلبان متوجه می‌شوند که هدف را از دست داده‌اند. این نظریه توسط مطالعات دیگری که نشان می‌دهد مردم تمایل دارند تا پس از انجام یک اشتباه سرعت کار شان را پایین بیاورند، حتی اگر به صورت آگاهانه متوجه اشتباه خود نشوند، پشتیبانی می‌شود. سولمان گمان می‌کند که این مساله بازتاب دهندۀ «تلاش ذهن برای کُند کردن سیستم محرک» است، تا به سیستم بینایی اجازه دهد عقب‌ماندگی خود را جبران کند و ادراک آگاهانه اتفاق بیفتد.

تاد هوروویتز از دانشگاه هاروارد می‌گوید: «مساله‌ای که واقعاً جالب است این نظریه است که سیستم محرک و سیستم ادارکی مُجزّا هستند. هر دوی آن‌ها تلاش می‌کنند تا به شما در یافتن (کلیدها) کمک کنند، اما با یکدیگر هماهنگ نیستند». وی می‌افزاید: «این موضوع برای جستجوهای اجتماعی، مثلا داکتری که به عکس اشعه ایکس مریض نگاه می‌کند یا نیروی امنیتیِ که به بررسی بکس مسافران می‌پردازد، معانی زیادی دارد».

منبع: نیوسانتیست

یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین با ذکر منبع آزاد است.