ناآگاهی یکی از عوامل عمده در بروز و ادامه‌ی کودک آزاری در خانواده و اجتماع است

کودک آزاری چیست؟

منبع: وبسایت داکتران بدون مرز

ویرایش: داکتر اسماعیل درمان

آزار کودکان می‌تواند جسمی، عاطفی، لفظی و یا جنسی باشد. حتی نادیده انگاشتن و توجه نکردن به کودکان نیز می‌تواند به نوعی در ردیف این مشکل قرار گیرد.

ناآگاهی یکی از عوامل عمده در بروز و ادامه‌ی کودک آزاری در خانواده و اجتماع است

این آزارها می‌تواند صدمه‌ای جدی به کودکان وارد کند و یا حتا باعث مرگ‌شان شود. تحقیقات نشان می‌دهند از هر ۴ دختر و هر ۸ پسر، یک نفر از آنها در سنین قبل از ۱۸ سالگی مورد آزار قرار می‌گیرند. هم‌چنین سالانه یک کودک از هر ۲۰ کودک، از نظر جسمی صدمه می‌بیند. آزارهای جسمی کودکان شامل مواردی چون سوزاندن، لت کردن و شکستن استخوان‌هاست. آزارهای جنسی شامل‌ لمس بدن کودکان به‌صورتی ناشایست و سوءاستفاده از آنها را شامل می‌شود. غفلت و بی‌توجهی می‌تواند مواردی چون خودداری از غذا دادن به کودکان، پوشانیدن لباس، تهیه سرپناه و سایر نیازهای اساسی را شامل شود. نادیده گرفتن عاطفی شامل مواردی چون خودداری از ابراز عشق و محبت، راحتی و توجه است. بی‌توجهی از لحاظ صحت هنگامی روی می‌دهد که از مراقبت‌های طبی برای کودکان خودداری شود.

کودک آزاری دارای گستره وسیعی است و ممکن است در هر فرهنگ و اجتماعی که دارای ارزش‌های اخلاقی خاص خود هستند، اتفاق بیفتد.

به چه رفتارهای کودک آزاری می‌گوییم؟

کودکان به علت ویژگی‌های که از نظر سنی دارند، بسیار آسیب‌پذیرند و نیاز به حمایت و مراقبت ما دارند. اما گاهی کلانسالان به دلایل مختلف به‌جای حمایت و مواظبت از کودکان، آنان را مورد آزار قرار می‌دهند.

کودک آزاری شامل رفتارهای است که توسط افراد دیگر، خصوصاً کلانسالان نسبت به کودکان انجام می‌گیرد و به‌نوعی به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب می‌رساند. رفتارهایی که به‌صورت تصادفی انجام می‌شوند کودک آزاری به حساب نمی‌آیند، مانند این‌که کودکی به علت تصادم با موتر دچار معیوبیت شود.

کودک آزاری چگونه صورت می‌گیرد؟

کودکان به اشکال مختلف مورد آزار قرار می‌گیرند:
  کودک آزاری جسمی: یعنی رفتارهای که به جسم کودک صدمه می‌زند، مانند لت و کوب کردن، سوزاندن، مجروح کردن، شکستن و …

  کودک آزاری روانی: شامل رفتارهای است که به صحت روانی کودک آسیب می‌رساند، مانند توهین کردن، ترساندن، تحقیر کردن، تبعیض و…

  بی توجهی و غفلت: یعنی توجه نکردن به نیازهای اساسی کودکان مانند تغذیه، صحت، پوشاک، تعلیم و تربیه و … در حدی که به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب برسد.

  سوء استفاده: یعنی استفاده از کودکان در ارتباط با مواد مخدر، واداشتن آن‌ها به کارهای دشوار، سوء استفاده جنسی به صورت‌های مختلف و …

چرا کودکان مورد آزار قرار می‌گیرند؟

1-  ناآگاهی والدین: گاهی والدین یا افراد دیگر که به کودکان آزار می‌رسانند، نمی‌دانند که رفتار آن‌ها کودک آزار است، مانند کسانی که کودکان را تنبیه بدنی می‌کنند، مورد تحقیر و توهین قرار می‌دهند، به نیازهای اساسی آن ها توجهی ندارند و این رفتارها را عادی و معمولی می‌دانند.
2 – مشکلات اقتصادی: فقر سبب می‌شود تا کودکان از دسترسی به نیازهای اساسی مانند تغذیه و … محروم شوند یا والدین به‌علت فشارهای مالی با رفتارهای مانند پرخاشگری، خشونت، بی‌توجهی و … کودکان را مورد آزار قرار دهند.

3-اعتیاد: اعتیاد به‌علت خصوصیاتی که در افراد ایجاد می‌کند (مانند پرخاشگری، بی‌مسئولیتی، کاهش عواطف و …) سبب می‌شود تا کودکان مورد آزار، به‌ویژه از نوع سوء استفاده، قرار گیرند.

4- اختلالات روانی: در صورتی‌که والدین به مشکلات روانی مبتلا باشند، با رفتارهای مانند تندخویی، خشونت، ناسازگاری، بی‌توجهی و … که ناشی از اختلالات روانی آن‌هاست، سبب آزار کودکان می‌شوند.

5- مشکلات خانوادگی: مشاجرات و جنجال‌های شدید و طولانی والدین، تعداد زیاد خانواده‌ها ، شیوه‌های تربیتی نامناسب، در برخی موارد وجود پدراندر یا مادراندر و … سبب می‌شود که کودکان مورد آزار قرار گیرند، تا حدی که مشکلات خانوادگی یکی از دلایل کودک آزاری به شمار می‌رود.

6- مشکلات کودکان: اطفالی که مشکلات نسبتاً پایدار و شدید دارند بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار می‌گیرند. به‌عنوان مثال، اطفالی که به امراض جسمی مزمن و طولانی مدت یا مشکلات رفتاری، پرخاشگری، بی‌قراری، بیش‌فعالی، اضطراب، شب ادراری و … دچاراند، به علت مشکلاتی که برای کلانسالان ایجاد می‌کنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین از این مشکلات، اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار می‌گیرند.

7- مشکلات مکتب:مشکلاتی که در مکتب برای شاگردان ایجاد می‌شود (مانند انتظارِ بیش از حد، ندیدن تفاوت‌ها، ایجاد اضطراب، ترس و رقابت‌های شدید، تبعیض، تنبیه بدنی، تحقیر و توهین و …) سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان می‌شوند.

فقر یکی از عواملی‌ست که منجر به سوءاستفاده جسمی و عاطفی اطفال می‌گردد. عکس: حکیم مظاهر

نشانه‌ها/علایم

کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند از شکایت کردن و بیان آن، می‌ترسند. آنها از این می‌ترسند که مورد سرزنش قرار بگیرند و یا این که بزرگترها، حرفهای‌شان را باور نکنند. والدین اغلب نشانه‌های کودک آزاری را نمی‌شناسند، زیرا نمی‌خواهند با واقعیت روبه‌رو شوند.

کودکانی که آزرده شده‌اند، باید هر چه سریع‌تر تحت تداوی و پشتیبانی خاص قرار گیرند. هر قدر آزار کودکان طولانی‌تر باشد، احتمال بهبود کامل آنها کمتر خواهد بود. مراقب تغییرات جسمی و یا رفتاری کودک باشید، هر چند توضیحی در مورد آن ندهند.

 اگر دلیل خاصی مبنی بر مورد آزار قرارگرفتن کودک خود ندارید، انجام معاینات مربوطه را ضروری بدانید. ممکن است کودک شما ترسیده باشد. به تغییرات و نشانه‌های زیر توجه کنید:

  – علایم/نشانه‌های آزار جسمی: هر گونه جراحت (کوفتگی و کبودی پوست، سوختگی، شکستگی/کسر، هر گونه جراحت مربوط به سر و شکم) که کودک در مورد آن توضیحی نمی‌دهد.

  – بعضی از نشانه‌های آزار جنسی:  رفتارهای ناشی از ترس (کابوس، افسردگی، ترس‌های غیرمعمول، تلاش برای فرار کردن) دردهای شکمی، شب ادراری، خونریزی.

  – نشانه‌های آزار عاطفی: تغییر ناگهانی در سطح اعتماد به نفس، معده درد و یا سردرد‌های بدون علت مشخص طبی، ترس‌های غیرعادی/غیرنورمال، افزایش کابوس‌ها و تلاش برای فرار.

– نشانه‌های بی‌توجهی عاطفی و غفلت از کودکان:  به‌دست آوردن وزن به صورت بسیار ناموفق به خصوص در نوزادان، اشتهای سیری ناپذیر برای رفتارهای محبت‌آمیز.

 کودک آزاری چه ضرری برای کودکان دارد؟

طفولیت دوران رشد و شکل‌گیری شخصیت است. هر نوع کودک آزاری در این سال‌های حساس و مهم به رشد و سلامت کودکان صدمات جدی وارد می‌کند. کودکان آزاردیده در همه جنبه‌های رشد، مانند رشد جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی با مشکلات و نقایص فراوان رو به رو خواهند شد. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند بسیاری از کودکانی که در دوران کودکی قربانی آزار و بدرفتاری بوده اند، در کلانسالی خود به آزار کودکان پرداخته اند و این بزرگ‌ترین زیان کودک آزاری است چون سبب تداوم آن می‌شود.

چگونه می‌توانیم از کودک آزاری جلوگیری کنیم؟

پیشگیری/وقایه همیشه بهتر، آسان‌تر و سریع‌تر از تداوی/درمان است. برای پیشگیری از کودک آزاری می‌توانیم از راه‌کارهای زیر استفاده کنیم:

1- دقت در ازدواج و تشکیل خانواده، خودداری از ازدواج‌های تحمیلی، ناشناخته، شتاب‌زده و ازدواج در سنین پایین.
۲- توجه به تنظیم خانواده و شمار مناسب فرزندان.
۳- افزایش آگاهی خود در زمینه پرورش و تربیت فرزندان و شیوه‌های مناسب رفتار با آنان.
۴- پذیرش مسئولیت‌ها و انجام وظایف خود به عنوان پدر، مادر، معلم، سرپرست و … نسبت به کودکان.
۵- آشنایی با حقوق و نیازهای اساسی کودکان.
۶- توجه به صحت جسمی و روانی خود و کاهش فشارهای عصبی و مشکلات رفتاری خود که سبب کودک آزاری می‌شود.
۷- تقویت روحیه کمک کردن هنگام برخورد با مشکلات، و آشنایی با مراکز حمایتی، مشاوره و امداد برای کودکان و خانواده‌ها.

قضیه "سحر گل" از مواردی‌ست که در آن تمام انواع کودک آزاری اتفاق افتاده است: جسمی، عاطفی، سوءاستفاده (جنسی) و بی‌توجهی/غفلت

چگونگی مقابله

اگر حدس می‌زنید که کودکی تحت آزار و اذیت قرار دارد با داکتر اطفال و مرکز حمایت از کودکان تماس گرفته و از آنها کمک بخواهید. داکتران از نظر اخلاقی ملزم هستند هرگونه نشانه‌های آزار کودکان و یا غفلت و بی‌توجهی نسبت به آنها را گزارش دهند. حتی ممکن است در صورت لزوم شما را به درمانگران دیگری معرفی کنند تا هرگونه اطلاعات مورد نیاز برای بررسی‌ها، جمع‌آوری شود. داکتران حتی اگر لازم باشد، در محکمه/دادگاه برای کسب حمایت برای کودکان، شهادت داده و در صورتی که گمان کنند ممکن است کودکان تحت آزار جنسی قرار گیرند، دادخواست عدلی/جنایی تنظیم خواهند کرد.

هر اقدامی که طبیعتی آزار دهنده دارد باید فوراً گزارش شده و برای رفع آن کمک گرفته شود. تأخیر در گزارش، چانس کودکان را برای بهبودی کامل کاهش می‌دهد. اغلب اوقات کودکی که با او بدرفتاری شده و یا مورد آزار قرار گرفته، افسرده شده و رفتارهای خشونت‌آمیز، گوشه‌گیری و یا خودکشی از او سر خواهد زد.

 وقتی این کودکان بزرگ می‌شوند به مخدرات و دوا روی می‌آورند و تلاش می‌کنند به صورتی فرار کنند و یا این که آزار، اذیت و آسیبی که از سوی دیگران دیده‌اند، انکار نمایند. تحمل آزار در دوران کودکی ممکن است در بزرگسالی به خودکشی و افسردگی منجر شود. اگر کودکی تحت آزار شدید قرار دارد، شاید شما تنها کسی باشید که می‌توانید به او کمک کنید. در گزارش و اعلام این آزار به افراد ذی‌صلاح درنگ نکنید.

 بی‌توجهی و تکذیب مشکلات، تنها اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. با این کار چانس کودکان را برای بهبود کامل به شدت کاهش می‌دهید. در بیشتر اوقات، کودکانی که تحت آزار و یا بی‌توجهی قرار می‌گیرند، جراحات و صدمه‌های عاطفی‌شان بسیار شدیدتر از جراحات جسمی‌شان است. کودکانی که با آنها بدرفتاری شود بیشتر خودکشی کرده و یا افسرده می‌شوند.

 از طریق برقراری ارتباط نزدیک با این کودکان، می‌توان به میزان جراحت‌های وارده از نظر عاطفی و جسمی پی برد. بزرگسالانی که در کودکی تحت آزار قرار داشته‌اند، با مشکلات بیشتری مواجهند و رفتارهای پر خطر در آنها بیشتر وجود دارد.

  اگر شما حدس می‌زنید که کودکی به نوعی  تحت آزار قرار دارد باید:

– کودک را به محلی امن و آرام ببرید.
– اطلاعاتی دقیق از چگونگی آزارهایی که به او رسیده کسب کنید.
– آرام باشید و کودک را عصبانی نکنید.
– برای این که کودک آزارهایی که دیده آشکار کند، به او اطمینان قلبی بدهید تا باورتان کرده و تمامی اتفاقات را صادقانه بیان کند.
– به کودک بگویید به او کمک می‌کنید و از دیگران نیز برایش کمک خواهید گرفت.
– تمامی اطلاعاتی که به دست آورده‌اید، یادداشت کنید.
– فوراً به مقامات مسئول (یا بزرگانی که می‌توانند در رفع مشکل کمک کنند) در این زمینه گزارش دهید.

معلومات بیشتر

چگونه می‌توانیم کودک آزاری را کاهش دهیم؟

1-  کودکان را بیش‌تر و بهتر بشناسیم: شناخت کودکان و نیازهای آنان سبب می‌شود که رفتار بهتری با آن‌ها داشته باشیم. برای این کار می‌توانیم از روش‌های مختلف مانند خواندن کتاب‌های مناسب، شرکت در صنف‌های آموزشی، مشورت کرن با افراد آگاه و … استفاده کنیم.

2- علت کودک آزاری را بشناسیم :کودک آزاری مانند هر رفتار دیگری علتی دارد. سعی کنیم علت آن را پیدا کنیم و با برطرف کردن آن، کودک آزاری را کاهش دهیم. ممکن است برخی از مشکلات را نتوانیم از بین ببریم، در آن‌صورت پذیرش آن بهتر از آزار دادن کودکان است.

3- از دیگران کمک بگیریم :کمک گرفتن و مشورت کردن نشانه هوشیاری و آگاهی است، نه ناتوانی. برای کاهش مشکلات خود می‌توانیم از مراکز مشاوره، افراد مسلکی، اشخاص آگاه و … کمک بگیریم.

4- آرامش خود را حفظ کنیم :زندگی همیشه با مشکلات همراه است، سعی کنیم خشم خود را کنترل کنیم و برای مشکلات چاره‌جویی نماییم. بسیاری از کودک آزاری‌ها در شرایطی انجام می‌گیرد که والدین قادر به کنترل خشم خود نیستند. کنترل خشم آموختنی است و می‌توانیم با تمرین بر خشم خود غلبه کنیم.

 عکس‌ها برگرفته از وبسایت‌های http://www.canada.com و www.theatlantic.com

یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین با ذکر منبع آزاد است!

درباره‌ی اسماعیل درمان

اسماعیل درمان، ماستر روانشناسی بالینی و مدیر وبسایت روان آنلاین است. شما می‌توانید از طریق صفحۀ «تماس با ما» یا صفحۀ فسبوک روان آنلاین به او و گروه کاری روان آنلاین پیام بفرستید. خوانندگانی که نمی‌خواهند نام شان ذکر شود این را در پیام خود مشخص کنند. گروه روان آنلاین به حفظ هویت خوانندگان احترام می‌گذارد.

۳ نظر

  1. درمان صاحب سلام، خوشحالم که نوشته‌های مفید دیگران را نیز با ما به اشتراک می‌گذاری.
    ***
    در وبلاگ من بخوانید «خزانه‌دار خانۀ ما باید استعفا بدهد!»
    تشکر

  2. سلام خواستم از مطالب مفیدتون تشکر کنم وهمینطور ازپیام امروزتون کاش پدرومادرای ماهم ازاین مطالب اگاهی داشتند…..

پاسخ دادن به اسماعیل درمان لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.