افسرده‌خویی چیست؟

چاپ

گردآوری و برگردان: داکتر هامش درویش

ویرایش: اسماعیل درمان 

افسرده‌خویی یا دِس‌تایمیا یک نوع اختلال در وضع روانی است که بنام‌های «وضعیت بد ذهنی» و «ضعفِ شوخ‌طبعی» نیز یاد می‌شود.

اساسا افسرده‌خویی عبارت است از افسردگی مزمن همراه با علایمی خفیف‌تر اما درازمدت‌تری نسبت به علایم افسردگی اساسی.

شروع افسرده‌خویی معمولا بی سروصدا بوده و بسیاری از افراد متوجه تغییر در مزاج (خُلق) خود نمی‌شوند. علایم ممكن است در دوران كودكی یا نوجوانی آغاز شوند و تا ماه‌ها و شاید سال‌ها ادامه داشته باشد. مشخصۀ عمده در افسرده‌خویی، موجودیت افسردگی مزمن است که حداقل به مدت دو سال ادامه داشته باشد. با آن‌که افسرده‌خویی باعث اختلال در عمل‌کردِ کاری، تحصیلی و اجتماعی می‌شود، اما شدت آن کمتر از اختلال افسردگی اساسی است .

اعراض و علایم افسرده‌خویی

علایم یا نشانه‌های افسرده‌خویی از یک بیمار تا بیمار دیگر ممکن است کاملا متفاوت باشند. علایم عمومی عبارت اند از کاهش فعالیت، بخصوص فعالیت جسمی، و کاهش اثربخشی و عمل‌کرد. اکثر علایم  افسرده‌خویی مشابه افسردگی اساسی اند، اما با شدت کمتر. به دلیل آن که بیماران افسرده‌خو معمولاً علایم  خود را عادی تلقی می‌کنند، ممکن است این علایم  قبل از خود بیمار، توسط دیگران تشخیص داده شود. علایم عمده در  افسرده‌خویی عبارت اند از:

تغییر مزاج (خُلق و خوی)

بیماران معمولا احساس غمگین بودن، ناامیدی، ناکامی یا بی‌احساسی (فقدان هیجان) دارند. این گونه بیماران معمولا دچار بدبینی استند و حس می‌کنند که همه چیز در زندگی سرانجام بدی پیدا خواهد کرد. حساسیت فزایندۀ عاطفی و هیجانی و گریه‌کردن دوره‌ای از دیگر نشانه‌های افسرده‌خویی است. خشم فزاینده، زودرنجی، تحریک‌پذیری و بدخویی، به ویژه در کودکان، از دیگر نشانه‌های قابل ذکر اند.

بی‌علاقگی و انزوای اجتماعی

 بیماران ممکن است نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً برای‌شان خوشایند بود علاقه‌ی اندک یا کاملا بی‌علاقگی نشان دهند. آن‌ها هم‌چنین ممکن است از فعالیت‌های اجتماعی دوری کنند.

کمبود اعتماد به نفس

 این یکی از علایم معمول در افسرده‌خویی است. بیماران ممکن است احساس بی‌ارزش بودن، گناه یا سرزنش از خود کنند.

عدم تمرکز

 بیماران ممکن است مشکل عدم تصمیم‌گیری،عدم توانایی برای تفکر، توجه یا تمرکز به موضوعات یا مشکلات حافظه داشته باشند.

تغییر اشتها و وزن

 بیماران افسرده‌خو ممکن است اشتهای‌شان زیاد یا کم شود و وزن‌شان در یک دورۀ زمانی نسبتاً کوتاه، به طور عمده‌ای افزایش یا کاهش یابد.

تغییرات در الگوی خواب

 بیماران ممکن است دچار بی‌خوابی یا پرخوابی شوند. این‌گونه بیماران معمولاً صبح زود از خواب بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند به خواب شان ادامه دهند.

خستگی و کمبود انرژی

هم‌چنان این بیماران از احساس خستگی دوام‌دار وکمبود انرژی همیشه شاکی می‌باشند.

امکان دارد سطح نامناسب برخی مواد کیمیاوی، به ویژه سروتونین در مغز، با افسرده‌خویی ارتباط داشته باشد. این اختلال در زنان بالغ بیشتر شایع است و به نظر می‌رسد دارای یک عامل ارثی باشد. به همین دلیل در افرادی که رابطۀ نزدیک با بیماران افسرده دارند، بیشتر شایع است. شرایط پراسترس محیط زندگی (مثل فقر، بیماری‌های مزمن) نیز ممکن است با اختلال افسرده‌خویی ارتباط داشته باشد.

معیارت اساسی برای تشخیص‌گذاری افسرده‌خویی عبارت اند از:

الف: در افسرده‌خویی، مزاج/خُلق افسرده مزمن است که شخص در بخش اعظم روز تجربه می‌کند و حد اقل به مدت ۲ سال دوام داشته باشد.

ب: افراد مبتلا به اختلال افسرده‌خویی مزاج خود را به صورت غمگین توصیف می‌كنند.

در طی دوره‌های مزاج افسرده، حداقل دو مورد از نشانه‌های اضافی زیر وجود دارند:

كم‌اشتهایی یا پراشتهایی ، بی‌خوابی یا پرخوابی، كمبود انرژی یا احساس خستگی، عزت نفس پایین، تمركز ضعیف یا اشكال در تصمیم‌گیری، و احساس درماندگی

ج: در طی این دورۀ ۲ ساله ( یک سال در مورد كودكان یا نوجوانان) هیچ‌یک از  فواصلِ بدون علایم بیشتر از ۲ ماه دوام نمی‌یابند .

د: تشخیص اختلال افسرده‌خویی تنها در صورتی می‌تواند مطرح شود كه اولین دورۀ ۲ سالۀ علایم افسرده‌خویی فاقد دوره‌های افسردگی اساسی باشد.

‌ذ:  اگر فرد تا كنون یك دورۀ شیدایی (مانیا)، دورۀ مختلط، یا دورۀ هایپومانیا داشته یا اگر معیارهای تشخیصی با اختلال ادواری مزاجی مطابقت كرده است، تشخیص اختلال افسرده‌خویی داده نمی‌شود.

ر: در صورتی كه آشفتگی ناشی از اثرات فیزیولوژیک مستقیم مواد مانند الكل، ادویۀ ضد فشار خون یا بیماری جسمی مانند كم‌كاری تایرویید و بیماری آلزایمر است، اختلال افسرده‌خویی تشخیص داده نمی‌شود.

ز: این علایم باید اختلال قابل‌ملاحظه در كاركرد اجتماعی، شغلی یا تحصیلی، یا سایر زمینه‌های مهم كاركرد را موجب شوند.

ﺗﺸﺨﻴﺺ و درﻣﺎن اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮده‌ﺧﻮیی ﺿﺮوری اﺳﺖ، زﻳﺮا ﺑﺮوز آن در آﻏﺎز زﻧﺪگی ﺑﺎﻋﺚ کاهش ﻋمل‌کرد در ﻧﻮ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ﻣـی‌ﺷـﻮد؛ در رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻓﺮدی و ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ می‌ﮔﺬارد و می‌ﺗﻮاﻧﺪ زﻣﻴﻨﻪ‌ﺳﺎز ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد و ارتباطات ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﺮدد.

تداوی افسرده‌خویی اغلب به طور کامل علایم  را از بین می‌برد، اما بعضا لازم است به منظور جلوگیری از بازگشت بیماری، درمان به طور همیشگی ادامه یابد. در بسیاری موارد، افسرده‌خویی هم از طریق روان‌درمانی و هم تداوی دوایی یا دارو درمانی بهبود می‌یابد. دارو درمانی برای این اختلال معمولاً با داروهای ضدافسردگی انجام می‌گیرد.

منابع

1. متن تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی
2. http://www.webmd.com/depression/guide/chronic-depression-dysthymia
3. روزنامۀ آفتاب

یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین فقط با ذکر منبع یا دریافت اجازۀ رسمی از مدیریت وبسایت مجاز است!