افسردگی، ترکیبی از عوامل محیطی، روانی، و ارثی

چاپ

ترجمه: داکتر بشیر احمد

ویرایش: داکتر اسماعیل درمان

مشکلاتی همچون اضطراب و افسردگی توسط عوامل محیطی و روانشناسی ایجاد شده و ما می دانیم که عوامل ارثی (جنتیک) نیز بر آنها تاثیر دارند.  با آنهم هنوز مشخص نشده که این عوامل چگونه بر فعالیت های مغز اثر می گذارند و منجر به بروز اعراض اضطراب و افسردگی می شوند.  برای درک بیشتر چنین تعاملاتی، یک گروه محققین از مرکز “احیاء عواطف، و آزمایشهای مجازی“⁽¹⁾ امیگدالا، یعنی بخشی از مغز که در افراد افسرده و مضطرب بیش از حد نورمال فعال است، را بررسی کردند. این تحقیقات نشان داده است که میزان فعالیت امیگدالا در هر فرد می تواند به اساس ساختار جنتیک، تاریخچه شخصی، و شناخت (Cognition) وی تغییر کند. همچنین، نتایج این تحقیقات نشان می دهند که اثرات روان درمانی (Psychotherapy) بر روی فعالیت مغز مریضان تابع خصوصیات جنتیک آنها است. گزارش این تحقیق در صفحه اول نشریهء نقشه برداری از مغز انسان⁽²⁾ در ماه نومبر ۲۰۱۱ چاپ شده است.

طی چندین تحقیق در دهه‌ی گذشته این احتمال مطرح شد که جین 5-HTTLPR که مسئول ساخته شدن پروتین ناقل سروتونین (سروتونین در تنظیم عواطف نقش دارد) است، می تواند نقش مهمی در ایجاد افسردگی داشته باشد. پروموتر (Promoter) این جین، یعنی بخشی ازDNAکه ساخت آن را تسهیل می کند، به دو شکل کوتاه و بلند است که شکل کوتاه آن می تواند آثار عاطفی حوادث استرس زا را شدت بخشد. گرچه این فرضیه هنوز تحت بحث قرار دارد، اما این نکته پذیرفته شده که شکل کوتاه این جین، امیگدالا را با شدت بیشتر فعال می کند. امیگدالا به نام لوزهء مغز نیز یاد می شود و بخشی از مغز انسان است که مرتبط با عواطف و تشخیص علایم خطر می باشد.

در پروژه‌ی “مرکز احیای عواطف و آزمایشهای مجازی” محققین با انجام دادن ام آر آی عملکردی (Functional MRI)⁽³⁾ بر روی ۴۵ فرد سالم اثر عوامل محیطی و روانشناختی را بر روی عامل جنتیک بررسی کردند. در میان این 45 نفر بعضی دارای شکل بلند و دیگران دارای شکل کوتاه جین بودند.  در حین گرفتن ام آر آی به افراد تصاویر خوشایند و ناخوشایند نشان داده شد، و از آنها خواسته شد که بگویند آیا تصاویر برایشان خوشایند بود یا نه، و یا به آنها گفته شد که در مورد رابطه‌ی تصویر با خودشان فکر کنند.

نتایج ام آر آی با در نظرداشت شکل جین متفاوت بودند:در کسانی که دارای شکل کوتاه جین بودند، فعالیت امیگدالا در وقت ارتباط دادن یک تصویر با خودشان نسبت به زمانی که می خواستند تصمیم بگیرند که آیا تصاویر خوشایند بودند یا نه شدیدتر بود. در کسانی که فاقد شکل کوتاه جین بودند عکس این حالت دیده شد. به عبارت دیگر فعالیت امیگدالا نه تنها به اساس شکل جین بلکه همچنان به اساس نوع فعالیت ذهنی، و اینکه آیا این فعالیت یک توصیف عینی (Objective)  تصویر بود و یا تصویر را با گذشته‌ی ‌فرد ارتباط می داد، نیز تغییر می‌کرد.

پیش از اینکه ام آر ای انجام گیرد با افراد تحت آزمایش راجع به وقایع منفی مانند مشکلات کاری، طلاق، و یا از دست دادن نزدیکان و… که در یک سال گذشته در زندگی شان اتفاق افتاده بود، صحبت شد. نتایج نشان داد که استرسی که در طول سال تجربه شده بود بر توانایی جین در فعال سازی امیگدالا تاثیر دارد – و البته این تعاملات بین عوامل محیطی و جنتیک خود توسط نوع فعالیت ذهنی شخص نیز تعدیل می شوند.

در کل، نتایج این تحقیقات نشان می‌دهند که ساختار جنتیک یک فرد بر عملکرد مغزی وی تاثیر دارد، ولی نوع و میزان این تاثیر وابسته به تجربیات گذشته‌ی شخص و نیز شرایط روانشناختی وی است. اگر این نتایج را در حوزه‌ی روانشناسی تعمیم دهیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که روان درمانی – و به خصوص شناخت درمانی (Cognitive Therapy) که عبارت از کمک به مریضان افسرده برای دیدن دنیا به شکلی متفاوت است – می تواند آثار وسیعی بر مغز داشته باشد که این اثرات وابسته به یک تعداد خاص جین ها است. تحقیقات درین زمینه جریان دارد.

1- Centre Émotion-Remédiation et Réalité Virtuelle (Center for Emotion Remediation and Virtual Reality,CNRS/ UPMC /CHUPitié Salpêtrière)

2- Human Brain Mapping

3- هنگامی که ما یک فعالیت ذهنی انجام می دهیم جریان خون به قسمت‌های از مغز که مسئول آن فعالیت هستند بیشتر می‌شود. “ام آر آی عملکردی” این افزایش موضعی جریان خون را نشان می‌دهد. در نتیجه می‌توان فعالیت های مختلف ذهنی را به ساختمان‌های خاص در داخل مغز ارتباط داد.

منبع: Medical News Today

برای خواندن این گزارش به انگلیسی به این پیوند بروید: http://www.medicalnewstoday.com/releases/237105.php