اعتیاد به قمار و عوارض آن

چاپ

نوشته: داکتر هامش درویش، متخصص صحت روانی و هیپنوتراپیست

ویرایش و اضافات: داکتر اسماعیل درمان، ماستر روانشناسی بالینی و مشاوره 

قمار به شرط‌بندی که میانِ دو یا چند نفر در یک بازی صورت می‌گیرد گفته می‌شود. قمار می‌تواند به صورت گروهی در مراکزی به نام کازینو (قمارخانه) یا توسط دو یا چند فرد انجام گیرد.

از منظرِ طب روانی و رفتاری عادت به قمار یک مشکل روانی محسوب می‌شود که ناشی از مشکل در کنترل انگیزش و تکانه ها‌ی فرد قمارباز است. قماربازهای حرفه‌ای معمولاً نمی‌توانند در مقابل برخی از رفتارهای شان، حتی اگر خطرناک هم باشد، مقاومت کنند.

قماربازی یک بیماری پیش‌رونده است. قمار معمولاً اول به شکل یک فعالیت تفریحی شروع می‌شود، اما با گذشت زمان شخص کنترل خود را در برابر انگیزش‌ها و تکانه‌های خود از دست می‌دهد و زمان بسیار بیشتری را صرف این عادت می‌کند. سرانجام قمار همه جنبه‌های زندگی این فرد را در بر می‌گیرد و برایش ادامۀ زندگی بدون قمار بشدت مشکل می‌شود.

قمارِ بیمارگونه چیست؟

قمار برعلاوه‌ی آن‌که یک عادت نامطلوب است، اکثراً مشکل‌آفرین هم می‌باشد. قمار مشکل‌ساز یا بیمارگونه قماری است که به طور افراطی انجام شده و اثر منفی بر سایر جوانب زندگی فرد از قبیل سلامت جسمی و روحی، عملکرد کاری یا تحصیلی، امور مالی و یا روابط بین فردی بگذارد.

افرادی که مشکل قماربازی دارند معمولا پولی را شرط‌بندی می‌کنند که در صورت باختن توانایی تأمین آن را ندارند. برای قمار پول قرض می‌کنند و یا کارهای دیگری که مغایر با ارزش‌های فردی و اخلاقی آن‌هاست انجام می‌دهند.

اما برخلاف این پیامدهای منفی، این افراد ممکن است انکار کنند که اصلا چنین مشکلی دارند در حالی‌که ممکن است از خانواده، دوستان، کار و حتی مراقبت شخصی خود غافل شوند (مثلا ممکن است به درستی غذا نخورند و استراحت نکنند و به ظاهر خود توجه لازم را نداشته باشند).

قمار بیمارگونه می‌تواند بر هر فردی صرفنظر از سن، جنس، نژاد یا جایگاه اجتماعی او تأثیر بگذارد.

قمار معمولاً همراه با خود وابستگی و اعتیاد می‌آورد!

وابستگی را به صورت ساده می‌توان بیماری‌ای تعریف کرد که شخص به صورت وسواس‌گونه و غیرقابل‌کنترول از چیزی استفاده کند یا دست به کاری بزند، در حالی که این کار تأثیر بدی روی سلامت و موقعیت و عملکرد اجتماعی وی دارد و نحوه تفکر، تمرکز فکری و پردازش مغز او را صدمه می‌زند.

علائم متعددی  وجود دارد که ممکن است نشان دهند فردی با مشکل در قمار مواجه شده یا به قمار وابستگی پیدا کرده باشد. هر چه تعداد این علائم بیشتر باشد، احتمال شدید بودن این مشکل نیز بیشتر می‌شود. یک تعداد از این علائم عبارت اند از:

• فکر کردن یا صحبت کردن مداوم در مورد قمار
• گذراندن زمان و مصرف پول بیشتر از حد توان برای قمار
• احساس این‌که کنترول، توقف یا کم کردن قمار برایش دشوار شده و یا حتی از تلاش به کنترول آن نیز احساس ناراحتی می‌کند
• مبادرت به قمارزدن به منظور دوباره برنده شدن و جبران باخت‌های قبلی و یا رهایی از مشکلات مالی
• پول قرض گرفتن، فروش وسایل، تصور اجرای کارهای غیرقانونی یا مبادرت برای قمار زدن
• قمار زیاد تا حدی که تمام پول را از دست می‌دهد
• قمار زدن به خاطر رهایی از مشکلات شخصی یا احساس راحتی از اضطراب، افسردگی، خشم یا دیگر احساسات منفی
• بحث و مجادله با دوستان و خانواده به خاطر پول و قمار
• دروغ گفتن به خاطر مخفی نگه‌داشتن آن
• غفلت از خانواده و مسئولیت‌های خانه
• بی‌توجهی به کار و تحصیل
• عدم توجه به نیازهای شخصی (مثل غذا خوردن، خوابیدن یا بهداشت فردی و …)

اثرات منفی

قمار بیمارگونه می‌تواند اثرات منفی بر روی فرد، خانواده و دوستان، و به‌طور کلی اجتماع داشته باشد. برخی از این اثرات عبارتند از:

•  مشکلات روانی: از قبیل افسردگی، اضطراب، خود‌کم‌بینی، تمایل به خودکشی، افزایش مصرف مواد، الکل، بعضی از دواهای اعصاب (معروف به دواهای روانگردان) و…
•  مشکلات سلامت جسمی: از قبیل بی‌خوابی، سردردی، ناراحتی معده و قلبی…
• مشکلات مراقبت شخصی: از قبیل سوء تغذیه، کمبود خواب، سلامت فردی و…
• مشکلات اجتماعی: از قبیل بحث وجدل، روابط تیره و تار، جدایی، طلاق،….
• مشکلات مالی: مثل کمبود درآمد، عدم توانایی پرداخت قرض، ورشکستگی و…
• مشکلات قانونی: درگیری با قانون از قبیل دستگیری، زندانی شدن (مثلا به خاطر دزدی، جنگ، و…)
• مشکلات شغلی یا تحصیلی: ادامه ندادن درس و تحصیل، اخراج شدن از کار، پایین آمدن سطح نمرات و…
• ازبین رفتن اعتبار شخصی: مانند احساس درماندگی و بیچارگی، عدم امنیت…

آیا بیماری قماربازی قابل علاج است؟

در صورتی‌که قمار به شکل وابستگی و اعتیاد پیشرفت نکرده باشد و مشکل آفرین نباشد ممکن فرد به تنهایی و بدون کمک دیگران خود را از این عمل رهایی بخشد و به مداخله طبی نیاز نباشد. بعضی‌ها به رهنمایی و حمایت خانواده و دوستان نیاز دارند. در موارد شدید که همراه با تشوشات رفتاری و روانی باشد نیازمند تداوی‌های روانی و مشاوره می‌باشد.

بخاطر باید داشت که تغییر رفتار در قمار بیمارگونه کار بسیار دشوار بوده و نیازمند مقدار قابل توجهی زمان، کوشش و حمایت افراد مختلف می‌باشد.

منابع:

–  تعریف واژۀ قمار، ویکی‌پدیا، http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%85%D8%A7%D8%B1

–  تحقیقاتی راجع به قمار، وبسایت ایران هشدار،

http://iranhoshdar.ir/Default.aspx?PageName=News&Action=Subjects_Details&ID=305

–    Pathological Gambling, Public MedHealth Website, US National Library of Medicine

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0002488/

–   Pathological Gambling, Medline Plus, National Institute of Health

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001520.htm

Feature image retrieved from the Science Daily Website

یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین فقط با ذکر منبع آزاد است.