واقعات عاجل یا فوریت‌های طب روانی

چاپ

ترجمه و تلخیص: داکتر هامش درویش

ویرایش: اسماعیل درمان 

در طب روانی هر نوع آشفتگی رفتاری و فكری كه باعث ایجاد خطر برای خود شخص یا دیگران می‌شود، «واقعه‌ی عاجل یا فوریت روانی‌« گفته می‌شود. این حالت‌ها ممكن است در مدت زمانی بسیار كوتاهی رخ بدهند و پیامدهای آن ممکن است فراتر از حد انتظار بوده و زیاد هم خطرناك باشند.

در شرایط پُر از تنش امروزی، سلامت روانی افراد ‌در معرض تهدیدهای گوناگون قرار می‌گیرد و هر انسانی به نوعی می‌کوشد تعادل روانی ‌خود را حفظ كند، اما در این میان افراد زیادی اند که در این کار موفق نمی‌شوند و تعادل روانی خود را در برخی از زمینه‌ها از دست می‌دهند!

در یک تعداد از موارد، آشفتگی‌ها ذهن انسان را به شدت مختل می‌كند و او را به جایی می‌رساند که حتی درصدد آسیب رساندن به خود یا دیگران برمی‌آید. در چنین شرایطی به مداخلۀ فوری و عاجل ضرورت می‌افتد، چون تاخیر در بازگرداندن آرامش از دست‌رفته‌ی فرد، ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد.

 در طب روانی نیز مانند دیگر رشته‎های طبی، برای كاهش دادن عوارض ناشی از حالت های پُرخطر، اقدامات جدّی در برابر فوریت‌ها، تشخیص‌ شدت اوضاع و هم‌چنان پیش‌گیری از بروز فرآیندهای وابسته به آن، به عنوان یك ضرورت مهم مطرح می‎شود.

فوریت‌های طب روانی‌ مختلف اند و خودكشی یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. هم‌چنان دیگركشی، خشونت یا پرخاشگری‌های ناشی از اختلالات روانی، خودآسیب رسانی، دیگرآزاری، مسمومیت و تداخلات دارویی، تجاوز به محارم، سوءرفتارهای جسمی و جنسی و كودك‌آزاری از دیگر مواردی اند كه باعث مراجعۀ افراد به بخش‌های عاجل مراكز روانی می‌شود.

در خودكشی که یکی از عمده‌ترین عوامل مراجعۀ بیماران در بخش عاجل شفاخانه‌هاست ، دو موضوع  «تهدید به خودكشی» و «اقدام به خودكشی» مطرح است، این اقدامات می‌تواند به صورت «موفق» یا «ناموفق» باشند. معمولاً تهدید به خودكشی در خانم‌ها بیشتر از مردان است، اما اقدام به خودكشی منجر به مرگ در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. زنان بیشتر با خوردن تابلیت‌ها، ادویه و یا سم‌های خوراكی اقدام به خودكشی می‌كنند، در حالی‌که خودكشی در مردان بیشتر با روش‌های حلق‌آویزكردن، پرتاب کردن خود از بلندی، استفاده از سلاح و خوردن ادویه‌جات می‌باشد، که واقعات موفق خودکشی را بالا می‌برَد.

افسردگی شدید، حالت‌های سایکوز (جنون‌آمیز)، به‌خصوص همراه با افسردگی در افراد سالمند یا جوان، اختلالات دوقطبی، مشکلات خانوادگی، اختلالات شخصیتی و مصرف موادمخدر به خصوص مواد محرّک می‌توانند از علل مهم اقدام به خودکشی باشند.

خشونت یکی دیگر از مراجعات فوریت‌های طب روانی است. از آن جایی که علت خشونت و پرخاشگری را ناكامی، ناامیدی، سوءتفاهم‌، اعتمادبه‌نفس پایین، تحریک‌پذیری، هذیان، توهّم وعواملی نظیر آن تشکیل می‌دهند، واقعات فوریت‌های عاجل در این دسته از افراد نادر نیست. معمولاً پرخاشگری در بیماران مبتلا به اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت ضداجتماعی، اسكیزوفرنی (جنون مزمن)، عقب‌ماندگی ذهنی شدید، اختلال دوقطبی و مصرف‌كنندگان موادمخدر، بیشتر دیده می‌شود. اختلال شخصیت ضداجتماعی، توهمات و هذیان‌های شدید ناشی از اختلال روانی یا تحت تاثیر مصرف موادمخدر در واقعات دیگرآزاری و دیگركشی تاثیر فراوان دارد.

افراد خشونت‌گری كه اقدام به دیگرآزاری یا حتی دیگركشی می‌كنند، معمولاً افراد ضعیف‌تر مانند زنان یا كودكان و در مواردی هم سایر افراد را مورد تهدید قرار می‌دهند. به‌گونه مثال ممكن است فرد مبتلا به هذیان شکاکیت و بدبینی، فردی را كه فكر می‌كند دشمن اوست، از بین ببرد. به همین دلیل برای کارمندان طب روانی با اهمیت است تا تهدید بیماران روانی شدید را جدی بگیرند، به خصوص اگر این  هذیانات تکرار شونده باشند یا بیمار مواد مواد محرک و مخدر استفاده کرده  باشد.

آمادگی‌های لازم در برخورد با فوریت های طب روانی:

وقتی فرد پرخاشگر کنترلی بر رفتار خود ندارد، کوشش شود تا او را به شکل غیرمستقیم مهار کرد. این كار باید به کمک چند نفر انجام شود. وسایل خطرناك و بُرنده از دسترس مریض دور شود و همچنان اطرافیان او در صدد این نباشند تا او را نصیحت کنند یا با او بحث کنند چون نتیجه نمی‌دهد. در مواردی كه احساس می‌شود با خطر مواجه هستیم، بهتر است تا از مرجع قانونی کمک درخواست شود.

برای پیشگیری از وقوع چنین اتفاقاتی افراد غیر مسلکی به توصیه‌های زیر توجه کنند:

۱ـ  در مورد افکار خودکشی در افراد سالمند یا افسرده‌ ها که احساس ناامیدی بیشتری می‌کنند، باید علت را جویا شد. لازم است توجه بیشتری به تغییر رفتار آن‌ها شود؛ مثلاً رفتارهای دختران جوانی كه به یكباره دچار هیجانات عاطفی، به‌خصوص شكست عاطفی شده‌اند، دقت شود. اگر فردی فكر خودكشی در سر دارد به مشاور روانی معرفی گردد، محیط زندگی برایش امن ساخته شود، و وسایل خطرناك یا دواها دور از دسترس او قرار گیرند.

۲ـ  اگر با کسی مواجه هستید که قصد خودکشی دارد یا دست به خودکشی زده است، به سرعت موضوع را هم به گروه کمک‌رسانی عاجل و هم به پولیس اطلاع بدهید و كمك بخواهید. اگر امکانات تداوی در دسترس ندارید، صرف متوجه به بازبودن راه‌های تنفسی مریض باشید.

۳ـ  با توجه به نوع اقدام به خودكشی، خوردن دوا، خودسوزی، تسمُّم، پرتاب‌شدن از ارتفاع و امثال آن كمك‌های اولیه را انجام بدهید. خودسوزی بدترین نوع خودكشی است، در صورت وقوع آن به سرعت برای خاموش کردن آتش اقدام كنید.

۴ـ  اقدام به خودكشی را جدی بگیرید و حتی اگر مطمئن هستید كه سویه داروی مصرفی فرد كم بوده است، او را به اتاق عاجل نزیک‌ترین شفاخانه برسانید زیرا شما از مقدار/دوز مسمومیت دوا اطلاعی ندارید.

۵ـ  در مواردی كه فرد پرخاشگر اقدام به حمله به دیگران یا پرتاب وسایل می‌كند به خصوص اگر موادمخدر یا محرک مصرف كرده است، کوشش كنید خود را در معرض هدف او قرار ندهید و با توجه به توانایی بدنی‌تان، برای مهار او اقدام نكنید و حتما با پولیس تماس بگیرید.

منابع:

1- http://pagecomposition.com/samples/pdf/psychemer.pdf

2- http://ems4all.blogfa.com/post-28.aspx

عکس‌ها برگرفته از PsychCentral و ABC News

 یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین فقط با ذکر منبع یا اجازۀ رسمی از مدیریت وبسایت مجاز است!