با استفاده از تکنولوژی پیشرفته تغییرات در مغز اشخاص مبتلا به اسکیزوفرنیا مشاهده شده اند

جنون مزمن یا روان‌گسیختگی (اسکیزوفرنیا) چیست؟

 نوشته: داکتر اسماعیل درمان، ماستر روانشناسی بالینی و مشاوره

   به احتمال قوی هر یکی از شما تا به حال به شخصی یا اشخاصی برخورده‌اید که “جنون مزمن” داشته است. این شخص یا یک رهگذر بوده، یا در همسایگی شما بوده، یا از اقارب دور یا نزدیک بوده. بسیاری در کشور ما بدون در نظرداشت کرامت انسانی به این اشخاص “دیوانه” خطاب می‌کنند.

با استفاده از تکنولوژی پیشرفته تغییرات در مغز اشخاص مبتلا به اسکیزوفرنیا مشاهده شده اند، ولی هنوز راه درازی باقیست تا این روش‌های تشخیصی بتوانند کمک خاصی ارایه کنند

جنون مزمن (که گاه جنون جوانی هم نامیده می‌شود)، روان‌گسیختگی یا اسکیزوفرنیا (schizophrenia) یک نوع اختلال شدید و مزمن روانی است که معمولا بصورت حاد یا ناگهانی شروع شده و بعد در طول زندگی شخص ادامه می‌یابد. در این اختلال، فعالیت فکری تا حد زیادی مختل شده و تجربه و برداشت انسان از واقعیت غیرعادی می‌گردد.

جنون مزمن در مردان در مجموع اندکی زودتر (بیشتر بعد از بلوغ) و در زنان مقداری دیرتر (بالای بیست سالگی) رخ میدهد ولی چون بیشتر واقعات آن بین 18 تا 30 سالگی رخ میدهد، بنام جنون جوانی یاد می‌شود. در مجموع بروز این اختلال یک فیصد و در بین هر دو جنس (زن و مرد) تقریبا یکسان است. به عبارت دیگر، بدون درنظرداشت جامعه یا کشور، تقریباً یک نفر از هر صد نفر به این اختلال دچار می‌شود.

علت اصلی اسکیزوفرنیا هنوز ناشناخته مانده است. می‌توان گفت که عامل ارثی یا ژنتیک در اسکیزوفرنیا نقش دارد. ساختار کیمیایی غیرنورمال مغز نیز ممکن است به ایجاد اختلال کمک کند. استرس‌های بسیار شدید در زندگی را نیز در به وجود آمدن این اختلال دخیل دانسته‌اند.

علایم (نشانه ها)

چون اسکیزوفرنیا انواع مختلف دارد، به همین دلیل علایم این اختلال نظر به نوع آن متفاوت اند. با آن هم نشانه‌های مشابه وجود دارند. در مجموع در این اختلال دو نوع علایم بسیار شایع اند: توهم و هذیان.

توهم یعنی حس کردن چیزی که وجود خارجی نداشته و واقعیت ندارد. مثلا شخص صداهای می‌شنود که وجود ندارند (این صداها بعلت کارکرد نادرست مغز تجربه می‌شوند و برای مریض واقعی به نظر می‌رسند) یا چیزهای می‌بیند که وجود ندارند. مثلا مریض ممکن است سایه‌های ببیند در حالیکه هیچ سایه‌ای وجود ندارد)

هذیان یعنی نوع فکری که با درنظرداشت هر احتمالی بازهم غیرعادی به نظر برسد ولی شخص به درست بودن آنها اصرار کند. مثلا شخص بدون دلیل مشخصی بگوید که موجودات فضایی با او تماس گرفته‌اند و در مغز او دستگاهی نصب کرده‌اند که از طریق آن او را کنترل می‌کنند. یا مثلا بگوید که از طریق تلویزیون یا رادیو برایش پیام‌های مخصوص می‌رسد. یا شخص به دیگران بدون دلیل قانع کننده سوءظن پیدا کرده و فکر کند که بر علیه او توطئه چینی شده است.

بعضی نشانه‌های دیگر عبارت اند از بی‌احساس بودن، مشکل در فعالیت‌های اجتماعی، انزوای اجتماعی، داشتن رفتارهای مختلف، مثلا ممکن است شخص بسیار مشوش یا پریشان باشد، یا بی‌حرکت برای ساعت‌ها در یک حالت باقی مانده و به یک نقطه خیره شود.

هم‌چنان نشانه‌ها یا علایم این اختلال را به دو بخش تقسیم می‌کنند: علایم منفی و علایم مثبت

علایم منفی عموماً همراه با تخریب آرام عملکرد است که منجر به فعالیت اجتماعی کمتر می‌شود و شامل موارد زیر است:

– احساسات کند، مثلا بی‌احساس شدن، فقدان ابراز احساسات، یا به کندی ابراز احساسات کردن

– احساسات نامناسب، مثلا خندیدن به هنگام مشاهده صحنه‌های غم‌انگیز یا خطرناک، یا غمگین و بی‌تفاوت بودن هنگام شادی و سرور

– تغییر در صحبت کردن مثلا گپ زدن به صورت یکنواخت و آهسته

علایم مثبت به رفتاری گفته می‌شود که به شخصیت فرد افزوده می‌شود:

– توهم بینایی و شنیداری (سمع و بصر): همانطور که اشاره شد، شایع‌ترین توهم در اسکیزوفرنیا شنیدن صداهاست. ممکن است مریض با صداهای صحبت کند که هیچ‌کس دیگر نمی‌شنود و یا حس کند که آن صداها راهنمایی های به او می‌کنند یا برایش دستور می‌دهند که فلان کار را بکند.

– هذیان عقاید و باورهای شخصی سرسختانه‌ای هستند که واقعیت ندارند. مثلا شخص تاکید می‌کند که همسایه‌ها بر علیه او هستند در حالیکه هیچ دلیل قانع‌کننده برای ادعای خود ندارد.

شایع‌ترین نوع اسکیزوفرنیا، نوع بدبین یا پارانویید (paranoid) است که در آن، شخص مریض فکر می‌کند که دیگران قصد آزار او را دارند یا این که بر علیه او توطئه چینی می‌کنند.

تشخیص

بررسی سابقه طبی، بررسی سابقه فامیلی، معاینه جسمی توسط داکتر، معاینه خون و ادرار و ثبوت اینکه عوارض جانبی کدام دوا یا مواد مخدر یا یک مشکل جسمی دیگر سبب بروز علایم اسکیزوفرنیا نشده باشند. با استفاده از  MRI  (ام. آر.آی) می‌توان اسکیزوفرنیا را در مراحل اولیه تشخیص داد.

بعضی باورهای اشتباه درباره اسکیزوفرنیا

–  با وجود آنکه برخی افراد دارای اسکیزوفرنیا، گرایش‌های خشونت آمیز دارند، بیشتر آنها چنین رفتاری ندارند و دست به خشونت نمی‌زنند. معمولا این مریضان در خود فرو می‌روند.

–  هر کسی که رفتار بدبینانه دارد، بدین معنا نیست که حتما اسکیزوفرنیا دارد. همچنان بعضی افرادی که افسردگی شدید دارند ممکن است صداهای بشنوند. هم‌چنین شنیدن صداها ممکن است ناشی از یک مریضی جسمی یا از اثرات دوا باشد.

–  برخی اختلالات روانی دیگر ممکن است علایم مشابه به اسکیزوفرنیا را نشان دهند، مثل افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، استفاده از الکول یا مواد مخدر دیگر.

–  برخی از امراض ممکن است موجب علائم جنون آمیز شوند، مثلا انتانات ، سرطان‌ها، اختلالات سیستم عصبی، اختلالات غده تایرویید، و اختلالات سیستم معافیتی.

–  اسکیزوفرنیا با اختلال چند شخصیتی یکسان نیست. چند شخصیتی بودن یک اختلال جداگانه و نادر می‌باشد.

دوا اصلی‌ترین بخش تداوی اسکیزوفرنیا به حساب می‌آید و با آنکه این اختلال را ریشه‌کن نمی‌کند ولی در کاهش علایم بسیار کمک می‌کند

 تداوی دوایی

مهمترین بخش تداوی اسکیزوفرنیا دواهای ضدجنون اند. از سالها بدینسو دواهای مختلفی تولید و به بازار عرضه شده اند. دوای ضدجنون این اختلال را ریشه کن کرده نمی‌توانند، ولی تا حد زیادی علایم مریضی را کاهش می‌دهند و به شخص کمک می‌کنند حتی‌الامکان به زندگی عادی برگردد.

تداوی‌های غیردوایی

تداوی‌های غیردوایی هنوز در کشور ما نظر به کمبود امکانات زیاد رایج نیستند، ولی برای معلومات شما درینجا به طور مختصر به آنها اشاره می‌شود:

  تداوی فردی: درمانگر (داکتر، نرس صحت روانی، یا مشاور) به شخص مریض کمک می‌کند نحوه برخورد با افکار و شرایط ایجاد کننده اضطراب را یاد بگیرد و خطر عود اختلال را کاهش دهد. بدین ترتیب الگوهای منفی افکار و رفتار را تحت کنترول قرار می‌دهد. متخصص صحت روانی می‌تواند به مریض کمک کند تا دواهای خود را بطور منظم استفاده کند.

   – تداوی فامیلی: برای مریضان مبتلا به اسکیزوفرنیا، پذیرفته شدن در جمع خانواده و دوستان از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر اعضای خانواده، اختلال و شرایط ایجاد کننده اضطراب را درک کنند و به مریض کمک کنند تا دواهای خود را به طور منظم استفاده کند، در این صورت مریض فرصت بهتری برای پیشرفت خواهد داشت.

   – جلسات روان درمانی: در این جلسات مریض می‌آموزد چگونه فشارهای روانی خود را كاهش دهد،‌ ارتباطات اجتماعی خود را تقویت كند، و تنش‌های خود را كنترل كند. همچنین با علایم عود احتمالی این اختلال مانند عصبانیت و اختلال در خواب آشنا می‌شود.

   – توانبخشی: آموزش مهارت‌های اجتماعی و شغلی لازم برای زندگی مستقل، بخش مهمی از تداوی می‌باشد. مریضانی که کمک می‌شوند تا وظیفه پیدا کنند و شغلشان را حفظ کنند، بهبود بیشتری در علائم خود دارند.

   – گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی عبارت اند از متخصصین مراقبت‌های صحی، خانواده، دوستان، اقارب نزدیک، و محلی برای آرام بودن و عبادت.

روش‌های تداوی دیگر هنوز تحت تحقیق و بررسی اند.

یادداشت: نشر مطالب روان آنلاین با ذکر منبع آزاد است

درباره‌ی اسماعیل درمان

اسماعیل درمان، ماستر روانشناسی بالینی و مدیر وبسایت روان آنلاین است. شما می‌توانید از طریق صفحۀ «تماس با ما» یا صفحۀ فسبوک روان آنلاین به او و گروه کاری روان آنلاین پیام بفرستید. خوانندگانی که نمی‌خواهند نام شان ذکر شود این را در پیام خود مشخص کنند. گروه روان آنلاین به حفظ هویت خوانندگان احترام می‌گذارد.

۲۴ نظر

  1. باسلام وتشکر ازسایت شما .ماتعدادی ازخانوادههای مددجویان اسکیزو هستیم که تصمیم گرفته ایم انجمن خیریه ای جهت کمک به مددجویان اسکیزووخانواده هایشان ایجادنماییم.آیا ممکن است روی راهنمایی های شما حساب کنیم؟(انجمن احبا_کرج) massomehg@gmail.comاین هم آدرس بنده است.

  2. سلام جناب داکتر صاحب میشه ایمیل شما را داشته باشم ؟

  3. لام علیکم massomehg@gmail.com هستم ازایران–کرج—ایا ممکن است درخصوص وضعیت توانبخشی مددجویان اعصاب وروان به صورت استاندارداطلاعاتی کسب کنیم؟

  4. سلام آقای دکتر. من فازغ التحصیل فلسفه هستم. امروز برای یکی از دوستانم یک اتفاقی افتاد. ایشان صبح به دانشکده میاد و سراغ اتاق استاد مان می رود . ایشان نبودند. این استاد مورد علاقه او هست. چنیدن بار به در لگد می کوبد و فحش می دهد. بعد صدای سگ در می آورد. ادعاهای عجیب و غریب مثل اینکه من امام حسینم..حجابش رو هم می کند. به بقیه می گوید برید همه فلسفه بخونید چرا چیز دیگری می خونید..آآب که به او می دهند می پاشد رو صورت طرف. نهایتا بند پیچ می برندش تیمارستان..او پیش ازین خیلی موقر و مهربان و اجتماعی بوده. معلم زبان و دانشچوی فلسفه..23 یا 24 ساله..و مذهبی..
    شکما گمان می کنید به چه مشکلی دچار شده است؟ قابل درمان است؟

  5. Machine translation failed. retry

  6. سلام مادر من این بعضی از این علایم رو داره ولی خودش قبول نمیکنه که بیماره یعنی وقتی ما می بریمش دکتر دادو بیداد راه می اندازه که شما خودتون مریضید واصلا نمیاد یا فرار می کنه.ما خیلی نگرانشیم و هر روز وضعیتش بدتر میشه!!شما میدونید که چطوری می تونیم کمکش کنیم؟؟؟

  7. سلام اقای دکتر ایا امکان دارد زن به بیماری مزمن شهوت و خود را دراختیار دیگران قرار دهد اکر باشد درمانش چیست باتشگر

    • یکی از مواردی که اخیرا روی آن زیاد بحث می شود، اعتیاد جنسی است، و در زنان و مردان دیده شده. درمان آن بررسی سطح هورمون ها، مطمئن شدن از این که مشکل جسمی خاصی وجود ندارد، و تداوی نمودن اختلال روانی. روان درمانی و گروه درمانی بسیار مفید اند.

  8. با سلام و آرزوی سلامتی برای شما و تبریک نوروز : برادر من دقیقا علایمی که در بالا شما فرمودید را دارد و در حدود چند سال است، سن او ۴۷ می باشد مرتبا پرخاش کرده و بی دلیل میخندد و جملات بی ربط و از حمله به او واینکه بقیه شیطان هستند و اعتماد نداشتن به حرف دیگران و اخیرا از رفتن به حمام و اصلاح مو و صورت هم به شدت امتنا میکند او اصلا نزد پزشک نمی آید و هر وقت خواستیم او را دکتر ببریم جنجال به پا کرد او به شدت منزوی شده و در اتاقی جدا زندگی میکند روزانه ۳ بسته سیگار میکشد ، شبها تا صبح بیدار است و بلند هزیان میگوید بعضی وقتها ۳ روز نمیخوابد و ۱ روز کامل میخوابد ، خلاصه در وضعیت بدی به سر میبرد ،مادر و پدر او هم مسن هستند توان به زور بردن به پزشک را ندارند ، میخواستم از شما خواهش کنم یک داروی موئثر و بهترین داروی موجود برای این بیماری را برای ما تجویز کنید تا با بهتر شدن او را به پزشک ببریم ، با تشکر و سپاس از سایت خوب و مطالب بی نظیر شما جناب آقای دکتر : اسماعیل درمان .و آرزوی سلامتی و سربلندی ملت افغان و آبادانی افغانستان .

    • علیکم سلام! تشکر از پیام. متاسفم که به این مشکل برخورده اید. اسکیزوفرنیا معمولا در سنین جوانی بروز می کند و اگر برادر شما که حالا 47 سال دارد و فقط چند سالی می شود که این مشکل را دارد، امکان دارد که اسکیزوفرنیا نداشته باشد. اختلالاتی چون اختلال دو قطبی، یا افسردگی شدید، می توانند شباهت های با اسکیزوفرنیا داشته باشند. با آن هم امکان این که اسکیزوفرنیا داشته باشد را من فعلا رد نمی کنم.
      متاسفانه از نظر مسلکی و اخلاق حرفه ای، من نمی توانم برای ایشان دارو تجویز کنم. در صورتی که ایشان از رفتن به پزشک امتناع می کند، بهتر است با درمانگاه های که در این زمینه با آمدن به منزل و معاینۀ بیمار، خانواده را کمک می کنند، به تماس شوید، چون اگر این حالت دوام کند احتمال زیادی دارد که وضعیت برادر شما بدتر نیز بشود.
      به امید بهبودی

  9. سلام
    برادری دارم 34 ساله که قبلا دوستان ناباب و آرزوهای بزرگ داشت و پی پیدا کردن گنج و اینگونه مسایل بود، پس از مشکلاتی که در کارش پیش اومد و داشته هاش رو از دست داد ،
    بیکار و خونه نشین شد .الان حدود یکی دو ماهه که مشکلاتی در رفتارش می بینیم که بسیار نگران کننده است. مثلا اینکه اولش یه سری چیزها رو می دید و می شنید که واقعیت نداشتن مثلا
    می گفت توی خیابون یا مغازه فلان آدم رو دیدم(یه مقام سیاسی بزرگ) الان اختلالات بیشتری در رفتارش هست ، بدبینی و سوء ظن شدید به همه ی آدمهایی که می شناسه داره حتی اعضای خانواده و اونها رو دشمن خودش خطاب می کنه و می گه بهم بدهکارن و چیزهایی می دونید که بهم نمی گین و ااموال من دست اونهاست و همه تون می دونید و به من نمی گید .. و توی محل و حتی مسجد نصفه شب میره و حرفها و کارهایی رو انجام میده که باعث تهدید آبروی خانواده میشه!
    همچنین احساس خود بزرگ بینی مفرط بطوریکه انتظار داره در کوچکترین موارد باهاش مشورت کنیم و اون از چیزهایی خبر داره که ما نمی فهمیم (چیزهای ماوراءالطبیعه) در صورتی که قبلا آدم مذهبی ای نبود ، حرف های زیادی میزنه که قابل درک نیستن و کاملا نامربوطه و همچنین ضد و نقیض (امروز یه چیزی می گه و فردا کاملا خلافش رو) .. گاهی میگه من امام علی ام گاهی به همه این اعتقادات فحش میده و پرخاش میکنه..
    با اینکه برخلاف همه ی اعضای خانواده که تحصیلکرده هستند اون درس نخونده و مدعی میشه که علم من از همه ی شما و اساتید بزرگ هم بیشتره و جایگاه من خیلی والاتر است و پی کار نمی ره چون انتظار داره مقام های بزرگ سیاسی (که ادعا داره با اونها جلساتی داشته و براشون کارکرده) پست های مهم اداری بهش بدن …
    در ضمن دست و دلبازی بیش از حدی هم پیدا کرده و همش می خواد به دیگران کمک کنه!
    اما گاهی هم خوب بود و حرفهای منطقی می زد ..
    خواستیم به دکتر اعصاب و روان مراجعه کنیم اما زیر بار نمی ره و قبول نمی کنه که بیاد دکتر و دعوا میکنه !
    اما چند روزیه که به شدت منزوی شده و در اتاقی جدا زندگی میکند و دوست داره سیگار بکشه ،اکثراً شبها تا صبح بیداره!هزیان میگه بعضی وقتها ۳ روز نمیخوابه و بعد ۱ روز کامل میخوابه!دیگه همه ی حرفهاش پرت و پلا شده و ما هیچی ازشون نمی فهمیم و هیچ منطقی دیگه وجود نداره در رفتارش..گاهی با خودش و با مگس ها و .. حرف میزنه..
    چند وقتی هم هست که متوجه شدیم از کپسول هایی با دو رنگ متفاوت که از عطاری به نام ترک اعتیاد هستند تهیه میکنه استفاده میکنه !
    مادر و پدرم و همه مون واقعاً نگران هستیم ! آقای دکتر تو روخدا بگید شما چه تشخیصی می دید؟ و چکار باید کنیم؟؟دکتر هم که نمیاد به هیچ وجه.. 🙁

  10. سلام ا.شمااکنون درکجازندگی می کنید/زایران هستم

  11. سلام اقایی دکتر خسته نباشید…چن ماهه ک عقد کردم تو این چن ماه همش ناراحتم و با همسرم جرو بحث دارم
    از رفتار های بد همسرم دارم ازار میبینم دوران نامزدی به گفته خودش دارو هاش مصرف نمیکرد ولی به نظرم این بیماری خیلی وقته ک داره چونکه با فریب و حیله و دروغ خودش و خانواده اش با من ازدواج کرد..که پسر من مدرک تحصیلی داره درصورتی ک سیکل بوده ،،، ک پسر من شاغل هست و وضع مالی خوبه درصورتی که بیکار بوده ،،،پسر من مذهبی می باشد در صورتی ک خدا هم قبول نداره
    و اعتماد منو خونوادم رو با دروغ فریب بدست اوردن
    دوران نامزدی همش حرفای بی ربط میزد میگفت خالتو شکل شیطونک دیدم اون زن خوبی نیست به من میگف ک انرژی منفی درونته شبا بیدار بود نمیزاشت بخابم که انرژی منفی رو ازم دور کنه میگفت ک من انرژی های بد ک درونته دارم میبینم و فلان من خدایی هستم مت ادم خوبیم از من نترس و این حرفا اصلا به بهداشتت نمیرسه هرچی بهش میگم فرداش یادش میره میگم این راهه این چانه میگه باشه فرداش یادش میره…سوظن بهم داره خیلی تهمت خلاصه خیلی بد نمیدونم چیکار کنم تموم ارزو هایی منو خونوادم از بین رفت خیلی ناراحتم😭

پاسخ دادن به m لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.